Tác Giả tư mã thiên

Sử Ký Tư Mã Thiên - Trọn Bộ 3 Tập

Sử ký được liệt vào vị trí đứng đầu trong 24 bộ sách sử viết về các triều đại Trung Quốc thời cổ đại. Cùng với Hán thư, Hậu Hán thư, Tam quốc chí được xưng là “tiền tứ sử”, có ảnh hưởng rất sâu rộng tới sự phát triển của sử học thế hệ sau. “Chính sử” các triều đại sau đó đã kế thừa phương pháp viết sử thể truyện kỷ lần đầu xuất hiện này. Cũng nhờ có Sử ký mà sử học mới có được vị trí độc lập trong lĩnh vực học thuật Trung Quốc (thời cổ đại, sử học thuộc phạm vi của kinh học), vì thế nó được công nhận là hình mẫu của sách sử Trung Quốc cònTư Mã Thiênđược tôn là cha đẻ của lịch sử. Sử ký còn được coi là tác phẩm văn học ưu tú, có vị trí quan trọng trong lịch sử văn học Trung Quốc, có ảnh hưởng sâu rộng đến tiểu thuyết, tản văn, hí kịch và truyện ký văn học, được Lỗ Tấn ca ngợi là “tuyệt xướng của sử gia, bản Ly tao không vần”, có giá trị văn học rất cao. Những người như Lưu Xưởng thì cho rằng, tác phẩm này “giỏi dẫn ra đạo lý của sự việc, không dùng lời lẽ hoa mỹ để biện giải, chất phác mà không dung tục”.

Tư Mã Thiênlà một nhà sử học Trung Quốc sống vào đầu thời nhà Hán. Ông được coi là cha đẻ của ngành sử học Trung Quốc với bộ Sử ký, một bộ thông sử Trung Quốc viết theo phong cách Thể kỷ truyện.

Người đầu tiên khởi xướng công trình viết lại hoàn chỉnh toàn bộ lịch sử Trung Quốc là Tư Mã Đàm, cha củaTư Mã Thiên; nhưng ông chỉ kịp hoàn thành bản phác thảo sơ khai trước khi qua đời. Sau khi thừa kế vị trí của cha trong triều đình,Tư Mã Thiênđã quyết định thực hiện di nguyện của cha mình là hoàn thành và cho ra đời bộ tác phẩm lịch sử hoành tráng này.

Trích:

Kinh thi có câu: “Núi cao khiến người ngưỡng vọng, đường rộng khiến người bước theo”. Tuy ta không thể đến thời đại đó, nhưng lòng luôn hướng về nó. Ta đọc sách của họ Khổng, ngẫm ra cách làm người của ông. Ta đến đất Lỗ, ngắm miếu đường, xe cộ, trang phục, đồ tế lễ của Trọng Ni, xem nho sinh theo giờ tập lễ nghi nơi nhà ông. Ta cung kính, lưu luyến không rời được bước chân.

Được hai năm, Ngô vương định thảo phạt Tề. Tử Tư can rằng: “Chưa được. Thần nghe nói Câu Tiễn ăn không hai món, đồng cam cộng khổ cùng trăm họ. Người này không chết, ắt là mối họa của Ngô. Ngô có nước Việt, như có bệnh trong tim phổi, Tề với Ngô chỉ như ghẻ lở thôi. Xin đại vương bỏ Tề mà đánh Việt trước.” Ngô vương không nghe, bèn đi đánh Tề, đánh bại Tề ở Ngải Lăng, bắt sống Cao Chiêu tử và Quốc Huệ tử nước Tề đưa về. [Ngô vương] trách Tử Tư. Tử Tư nói: “Đại vương chớ vội mừng!” Ngô vương giận, Tử Tư định tự sát, Ngô vương nghe vậy thì ngăn lại. Đại phu nước Việt là Chủng nói: “Thần thấy Ngô vương chấp chính kiêu căng, xin thử sang vay lương thực xem phản ứng thế nào.” Sang xin vay lương, Ngô vương định cho, Tử Tư can đừng cho vay, nhưng Ngô vương vẫn cho vay, Việt bèn mừng thầm. Tử Tư nói rằng: “Đại vương không nghe lời can, ba năm sau nước Ngô sẽ thành gò hoang thôi!”

TÁC GIẢ:

Tư Mã Thiên, tên tự là Tử Trường, là tác giả bộ Sử ký, tác phẩm sử mà nhờ nó ông được tôn là Sử thánh, một trong mười vị thánh trong lịch sử Trung Quốc. Ông sinh năm 145 trước Công nguyên, ở Long Môn, nay là huyện Hán Thành, tỉnh Thiểm Tây. Tổ tiên của ông từ đời nhà Chu đã làm thái sử. Cha của ông là Tư Mã Đàm cũng làm chức thái sử lệnh của nhà Hán. Năm 110 trước Công nguyên, cha ông trước khi mất dặn ông nối nghiệp làm sử quan, ông nghe lời mà khóc. Ba năm sau, khi đã mãn tang, Tư Mã Thiên thay cha làm Thái sử lệnh.

Năm 99 trước Công nguyên, do bênh vực Lý Lăng, một võ quan bị thất bại trong trận chiến với Hung Nô, ông bị Hán Vũ Đế khép vào tội khi quân và bị thiến và bị cầm tù do không đủ tiền nộp để chuộc tội. Ra tù, Tư Mã Thiên được làm Trung thư lệnh, một chức quan to, vốn chỉ dành cho hoạn quan, được ở gần vua, được ra vào cung cấm, xem các tài liệu mật. Thỉnh thoảng ông được đi theo vua trong các cuộc tuần du. Không được giữ chức Thái sử nữa, lại luôn cảm thấy nhục nhã vì hình phạt, ông dồn tất cả tâm sức cho bộ Sử ký và hoàn thành tác phẩm vào năm 97 trước Công nguyên (có sách nói là năm 91 trước Công nguyên, lúc ông trên 55 tuổi).

Hiện người ta không biết rõ ông mất năm nào. Theo Vương Quốc Duy trong Thái sử công niên khảo, có lẽ ông mất vào năm 60 tuổi, năm 86 trước Công nguyên, cùng một năm với Hán Vũ đế.

Sử Ký Bản Kỷ - Bìa Cứng

Sử ký là một trong 24 bộ sách viết về các triều đại Trung Quốc thời cổ đại. Mới đầu có tên là Thái sử công thư hoặc Thái sử ký, là bộ sách sử thể truyện kỷ, do nhà sử học, tản văn học thời Tây Hán Tư Mã Thiên viết. Đây là bộ thông sử thể truyện kỷ đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc, ghi lại từ thời đại Hoàng đế trong truyền thuyết thượng cổ cho đến năm thứ 4 niên hiệu Thái Sơ thời Hán Vũ đế, tổng cộng hơn 3.000 năm lịch sử. Tác phẩm trải qua 14 năm mới hoàn thành.

Sử ký được liệt vào vị trí đứng đầu trong 24 bộ sách sử viết về các triều đại Trung Quốc thời cổ đại.

Sử ký được chia ra thành 5 phần là bản kỷ, biểu, thư, thế gia và liệt truyện. Trong đó bản kỷ và thế gia là chủ thế, lấy các nhận vật trong trung tâm chính trị như đế vương các triều đại lịch sử làm tuyến chính để biên doạn sách sử. 

Tác phẩm gồm:

Ngũ Đế bản kỷ

Hạ bản kỷ

Ân Bản kỷ

Chu bản kỷ

Tần bản kỷ

Tần Thủy Hoàng bản kỷ

Hạng Vũ bản kỷ

Cao Tổ bản kỷ

Lã Thái Hậu bản kỷ

Hiếu Văn bản kỷ

Hiếu Cảnh bản kỷ

Hiếu Vũ bản kỷ

Cuốn sách là bộ thông sử đầu tiên trên thế giới phản ánh lịch sử Trung Quốc trong hơn 3000 năm từ thời hiên viên theo truyền thuyết cổ đại tới những năm Thái Sơ thời Hán Vũ đế . Sử ký tư mã thiên gồm 52 vạn chữ , 130 thiên , chia là 5 phần : Bản kỷ , biểu , thư , thế gia , liệt truyện 

Cuốn sách là bộ thông sử đầu tiên trên thế giới phản ánh lịch sử Trung Quốc trong hơn 3000 năm từ thời hiên viên theo truyền thuyết cổ đại tới những năm Thái Sơ thời Hán Vũ đế. Sử ký tư mã thiên gồm 52 vạn chữ, 130 thiên, chia là 5 phần: Bản kỷ, biểu, thư, thế gia, liệt truyện

Cuốn sách là bộ thông sử đầu tiên trên thế giới phản ánh lịch sử Trung Quốc trong hơn 3000 năm từ thời hiên viên theo truyền thuyết cổ đại tới những năm Thái Sơ thời Hán Vũ đế . Sử ký tư mã thiên gồm 52 vạn chữ , 130 thiên , chia là 5 phần : Bản kỷ , biểu , thư , thế gia , liệt truyện .

Sử Ký 1 - Bản Kỷ (Tái Bản 2021)

"Sử ký" là tác phẩm sử học lớn nhất của Trung Hoa và là một trong những bộ sử kinh điển nhất của thế giới. Đặc biệt, thú vị hơn nữa, do tính chất “văn sử bất phân” của bộ sách, "Sử ký" từ lâu còn được coi là một trong những tác phẩm văn học lớn của nhân loại. Bộ sử vĩ đại này được Tư Mã Thiên viết từ năm 109 TCN đến năm 91 TCN, miêu tả tổng quát về lịch sử Trung Quốc bao trùm 2000 năm từ Hoàng Đế thần thoại cho đến thời ông sống - đời Hán Vũ Đế. Công trình này là nền tảng cho các phát triển sau này trong sử học và văn chương Trung Hoa.

"Sử ký" là một tác phẩm đồ sộ với 52 vạn chữ, 130 thiên, chia làm nhiều phần gồm: Bản kỉ, Biểu, Thư, Thế gia, Liệt truyện, trong đó phần Bản kỉ có 12 thiên, phần Biểu có 10 thiên, phần Thư có 8 thiên, phần Thế gia có 30 thiên, phần liệt truyện có 70 thiên, tất cả hợp thành một thế giới bao la rợn ngợp.

Nhà nghiên cứu, dịch giả Trần Quang Đức chia sẻ, thường người Việt Nam đọc sử Trung Quốc không phải đọc qua sách mà là “đọc” qua phim, mà phim so với chính sử thì khoảng cách quá xa. Tại buổi ra mắt, nói về quá trình dịch tác phẩm kinh điển này, Trần Quang Đức cho biết, đọc hiểu "Sử ký" đã khó nhưng phiên dịch nó còn khó hơn nhiều bởi "Sử ký" được viết bằng thứ Hán văn cổ đã quá xa với tư duy ngôn ngữ hiện đại (ngay ở Trung Quốc hay Đài Loan hiện tại cũng cần có nhiều bản dịch ra tiếng Trung hiện đại để độc giả có thể tiếp cận). Cái khó nữa của việc dịch "Sử ký" là, bản thân tiếng Hán tương đồng với tiếng Việt ở chỗ là thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập, cho nên dịch tiếng Hán không thể dịch ý như dịch ngôn ngữ Ấn - Âu. Hiện nay ở Trung Quốc có khá nhiều bản in "Sử ký" khác nhau, Trần Quang Đức chủ yếu sử dụng bản được coi là tốt nhất hiện nay: bản “Tam gia chú” (ba nhà chú thích).

Bản kỷ là phần đầu tiên của Sử ký, gồm cả thảy mười hai thiên, chép việc từ thời Ngũ Đế cho tới thời Hán Vũ Đế. Về ý nghĩa của từ “bản kỷ”, đại để có thể hiểu bản tức là căn bản, kỷ tức là kỷ cương, cái kỷ cương căn bản nằm ở người nắm chính lệnh, cho nên Bản kỷ là sự ghi chép về những người nắm giữ chính lệnh trong thiên hạ, thường là các bậc Đế, Vương.

Trong Bản kỷ, tác giả chủ yếu ghi chép theo lối biên niên, liệt kể về từng triều đại hoặc từng vị vua theo trình tự thời gian, trải dài từ thời viễn cổ cho tới thời điểm mà tác giả sinh sống. Nhìn từ tổng thể, có thể nói Bản kỷ chính là bộ khung của Sử ký, cung cấp cho độc giả cái nhìn bao quát về hơn hai nghìn năm lịch sử của dân tộc Hoa Hạ. Đây có lẽ là một trong những nguyên nhân chính yếu khiến tác giả đặt phần này ở đầu tiên.

Sử Ký Tư Mã Thiên (Bìa Cứng) (Tái Bản 2023)

Sử ký là bộ thông sử đầu tiên của Trung Quốc cổ đại. Bộ sử ký lưu giữ, chỉnh lí lại các tư liệu lịch sử vô cùng phong phú trong hơn ba ngàn năm từ thời Ngũ đế vốn có trước sử cho tới giữa thời Tây Hán.

- Ấn bản này với hình thức mới mẻ, toàn diện, góc nhìn mới, đa tầng, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn nguyên tác. Cuốn sách còn có phần phụ như giải thích, dịch nghĩa bằng câu từ tinh tế giúp bạn đọc thưởng thức trọn vẹn nội dung tác phẩm.

Sử Ký - Thư

Thư là phần thứ ba của Sử ký, gồm cả thảy tám thiên, cho nên còn được gọi là Bát thư. Về ý nghĩa của chữ "thư”, Sử ký sách ẩn cho rằng: "Thư, là tên gọi chung của Ngũ kinh Lục tịch vậy. Bát thư ở đây ghi chép về đại thế của quốc gia." Ngũ kinh Lục tịch chỉ chung các loại sách vở kinh điển của Nho gia, theo đó thì "thư" tức là kinh sách. Ngoài ra, chữ "thư" còn có một nghĩa phổ biến khác nữa là ghi chép, như vậy Bát thư tức là sự ghi chép về tám phương diện khác nhau, hiếu theo nghĩa đó cũng phù hợp.

Sau phần thứ nhất là Bản ký ghi lại dòng lịch sử xoay quanh các vị Đế Vương, phần thứ hai là Biểu dùng các bảng biểu để lập nên một bộ khung lịch sử đồ sộ với các sự kiện được ghi lại vắn tắt, tác giả đưa ta đi tiếp tới phần thứ ba mô tả các phương diện chính yếu làm nên nền tảng văn minh Trung Hoa, cả về tinh thần lẫn vật chất, mà phần lớn trong số đó vẫn còn được duy trì cho tới ngày nay.

“Nhìn chung, đây là một cuốn sách khó đọc và phần lớn nội dung không phù hợp lắm với việc đọc để giải trí. Nhưng một khi đã đọc xong rồi, ắt hẳn cái uyên bác của tác giả sẽ làm ta khâm phục, cái cốt cách của tác giả sẽ khiến ta nể trọng, và cái bi phẫn của tác giả sẽ khiến ta thổn thức. Như lời học giả Phan Ngọc từng nói trong Lời giới thiệu của tập Sử ký mà ông trích dịch: “Suốt đời Tư Mã Thiên không muốn gì hơn là có những người hiểu mình”, chúng tôi rất mong qua bản dịch mà ắt hẳn vẫn còn nhiều thiếu sót này, bạn đọc sẽ có dịp hiểu hơn về con người vĩ đại của hơn hai nghìn năm trước ấy.” - Dịch giả Nguyễn Đức Vịnh