bài học từ người quét rác (tái bản)

Triết gia Đức F. Hegel nói: “Chẳng có gì trên thế gian này có thể đạt tới mà thiếu đi niềm đam mê”. Ở Nguyễn Mạnh Hùng – Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Sách Thái Hà, tôi nhận thấy niềm đam mê ấy.

Tôi rất may mắn có một đồng nghiệp tuyệt vời như anh Nguyễn Mạnh Hùng. Với thời gian làm việc 12 năm ở FPT, kinh qua nhiều chức vụ và vị trí khác nhau, Nguyễn Mạnh Hùng luôn thể hiện năng lực, quyết tâm và tinh thần làm việc hết mình. 12 năm làm việc cùng nhau để chúng tôi hiểu nhau, để tôi hiểu về anh, nhất là niềm đam mê đối với sách, khả năng lãnh đạo, về tài năng kinh doanh và sự cống hiến hết mình của anh. 12 năm là quá đủ để tôi và các đồng nghiệp tại FPT hiểu con người giản dị và chân thành của anh, hiểu cá tính và tinh thần học hỏi của anh. Điểm khác biệt của Nguyễn Mạnh Hùng là anh luôn hết mình và thành công.

Nguyễn Mạnh Hùng đã từ FPT đã chuyển sang một lĩnh vực mới – xuất bản sách. Tôi luôn theo dõi và cổ vũ những thành công của anh và Thái Hà Books. Tôi rất hân hạnh khi viết lời giới thiệu cho cuốn sách đầu tay của anh. Cuốn sách là tập hợp một số bài viết của anh đã đăng trên các báo và tạp chí lớn của Việt Nam trong mấy năm qua. Nội dung cuốn sách Bài học từ người quét rác không nằm ngoài tri thức và sẻ chia tri thức. Ở đây, bạn đọc cũng có thể thấy được phác họa chân dung của Nguyễn Mạnh Hùng – những nét cá tính, những dấu mốc trong cuộc đời, những trăn trở, lo toan của một doanh nhân khi đứng trước các vấn đề xã hội. Như phụ đề của cuốn sách nêu rõ: Doanh nhân với tinh thần xã hội, tôi rất vui mừng khi thấy ở anh Hùng điều nay.

Cuốn sách là tập hợp một số bài viết của Nguyễn Mạnh Hùng - Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Sách Thái Hà - đã đăng trên các báo và tạp chí lớn của Việt Nam trong mấy năm qua. Nội dung cuốn sách Bài học từ người quét rác không nằm ngoài tri thức và sẻ chia tri thức. Ở đây, bạn đọc cũng có thể thấy được phác họa chân dung của tác giả – những nét cá tính, những dấu mốc trong cuộc đời, những trăn trở, lo toan của một doanh nhân khi đứng trước các vấn đề xã hội. Như phụ đề của cuốn sách nêu rõ: Doanh nhân với tinh thần xã hội.

“Bài học từ người quét rác” được xuất bản từ năm 2009 đã nhận được rất nhiều sự ủng hộ từ bạn đọc, và liên tục được tái bản. Trong lần tái bản này, tác giả TS Nguyễn Mạnh Hùng sẽ bổ sung thêm các bài viết mới và cuốn sách cũng sẽ trong một diện mạo mới cho tác phẩm.

TRÍCH ĐỌC SÁCH:

Bài học từ người quét rác

Học là việc của cả đời. Ngày tốt nghiệp đại học, tôi mới bắt đầu sự nghiệp học hành của chính mình học từ cuộc sống. Biết bao người thầy sau này đã dạy cho tôi vô vàn kiến thức. Họ là các giáo sư, tiến sĩ, các chủ tịch, tổng giám đốc của nhiều tập đoàn lớn trên thế giới. Tuy nhiên, tôi không thể nào quên được một người thầy đặc biệt của mình − thầy Allen.

Hằng ngày từ ký túc xá trên phố Mountain – Sydney (Australia), tôi khoác ba lô đi học hay lên thư viện. Mỗi buổi sáng, tôi đều gặp một anh công nhân vệ sinh thu dọn quanh khu nhà. Anh luôn tươi cười và kèm theo là lời chào rất thân thiện: “Hello, how are you?” (Chào bạn, bạn khỏe chứ?). Anh làm như vậy ngay khi gặp tôi. Về phần mình, tôi luôn lẳng lặng bước đi, khuôn mặt lạnh tanh và khó chịu. Trong đầu tôi lúc đó chỉ hiện lên một ý nghĩ duy nhất: “Thằng cha này thấy sang bắt quàng làm họ. Hắn thấy mình có chức vụ, có tiền bạc, có học thức nên muốn bắt quen đây. Hắn thì có khác gì mấy cô công nhân vệ sinh hay đi dọn rác trước cổng nhà mình ở Hà Nội”.

Ngày tiếp theo, anh công nhân vệ sinh vẫn cười tươi, vẫn chào tôi hết sức niềm nở. Tôi vẫn khó chịu và đút hai tay vào túi quần đi thẳng. Khuôn mặt vênh váo. Ngày thứ ba vẫn vậy, anh quét rác lại chào tôi rất vui vẻ, khuôn mặt thể hiện sự thân thiện với tôi. Tuy nhiên, lần này để cho xong chuyện, tôi đã trả lời anh ta một cách miễn cưỡng: “I am fine, thank you. And you?” (Tôi khỏe, cảm ơn anh. Thế còn anh?) Tôi nói xong và chợt nhận thấy rằng mình đã cười. Tôi đã cười mà không biết, điều này không như trong kế hoạch ban đầu của một người coi thường anh công nhân dọn vệ sinh. Thú vị hơn, tôi phát hiện ra khuôn mặt tươi tỉnh của chính mình, rằng hình như mình vui hơn, dễ chịu hơn, hạnh phúc và thư giãn hơn.

Vừa đi tôi vừa nghĩ về mình rồi lẩm bẩm: “Mình thật là ngu dốt”. Quả thật, từ trước đến nay, trong suốt bao nhiêu năm qua, tôi đã có một suy nghĩ không đúng, rằng khi cười với ai đó là tôi mang lại niềm vui cho họ. Khi bắt tay ai, tôi luôn nghĩ mình ban ơn cho họ. Khi gần gũi ai, tôi luôn nghĩ họ được lợi từ tôi. Và, tôi thấy mình thật sai lầm. Bởi, khi tôi cười với anh công nhân quét rác này, người được lợi đầu tiên không phải là anh ta mà là chính tôi.

Và tôi chợt nhận ra rằng anh ta đâu có biết tôi là ai. Anh không hề biết tôi có bao nhiêu tiền, làm chức vụ gì, có học thức đến đâu. Trong mắt anh ta, tôi từ ký túc xá bước ra tức tôi là sinh viên, là người đi học. Dù có học tiến sĩ, thạc sĩ hay đại học vẫn là sinh viên. Thậm chí anh cũng chẳng quan tâm tôi có là sinh viên hay không.

Trên thực tế, tôi chỉ là một người châu Á da vàng, mũi tẹt. Nhưng anh ta cũng chẳng để ý đến chuyện ấy. Anh chỉ cười và chào tôi như đã và đang làm việc đó với tất cả những ai từ ký túc xá bước ra. Tất cả mọi người là bình đẳng. Tất cả chúng ta là con người. Tôi đã nhận ra vấn đề và cảm thấy vô cùng xấu hổ. Tôi đã được học một bài học quý giá. Từ đó đi đâu, gặp ai tôi cũng chào và cười. Không chỉ cười mà là cười rất tươi. Cười từ trái tim mình, từ đáy lòng mình.

Một bữa nọ, khi từ thư viện về, tôi phát hiện ra Allen − người quét rác đang ngồi uống cà phê trong quán. Anh ăn mặc rất lịch sự, vừa nhấm nháp ly cà phê vừa đọc sách. Ngạc nhiên và tò mò, tôi lại gần chào anh, cùng uống cà phê, cùng nghe nhạc với anh. Tôi không ngờ rằng người mặc bộ quần áo bảo hộ, đi lau nhà, quét rác mỗi sáng bây giờ lại biến thành một người lịch lãm, trí tuệ thế này. Bài học nữa tôi đã học được: Mỗi lúc chúng ta đang đảm nhận vai diễn nào đó, đóng vai nào phải làm tốt vai đó. Hơn nữa, không nên coi thường người công nhân quét rác. Anh ấy khiến tôi rất kinh ngạc về kiến thức mà anh ấy có.

Allen đã kể cho tôi nghe vanh vách về Kim Tự Tháp ở Ai Cập, về những gì còn sót lại từ vườn treo Babillon ở Iraq, về vùng đất lạnh và băng giá Siberia của nước Nga. Anh nói về thời kỳ La Mã, về Nội chiến Mỹ, về cuộc sống của người Eskimo. Đặc biệt anh nói về Việt Nam khi biết tôi là người Việt (sau này anh kể rằng anh cứ ngỡ tôi là người Thái hay Indonesia).

Hóa ra Alen đam mê đi du lịch. Anh đi du lịch qua sách. Những hiểu biết của anh làm tôi kinh ngạc. Anh rất hiểu biết và có trí nhớ cùng sức tưởng tượng tuyệt vời. Allen hỏi tôi khu vực Hạ Long có bao nhiêu hòn đảo? Khi đó, vì không biết, tôi đã nói đại rằng quãng 1.000 đảo.

Allen đã giảng giải về các hòn đảo, về địa lý, khí hậu, thảm thực vật và thủy sản cũng như tính chất vùng biển của 1.960 hòn đảo (chứ không phải quãng 1.000 đảo như tôi nghĩ) trong vùng diện tích 1.553 km2 này. Nhờ Allen mà tôi, có lẽ, đến chết không quên được những con số này.

Allen đề nghị tôi phân tích về nhạc Việt Nam, nhất là điểm đặc biệt của loại nhạc năm nốt này. Tôi ngạc nhiên vì chưa bao giờ biết đến nhạc của đất nước mình lại chỉ có năm nốt. Tôi luôn nghĩ nhạc gì thì nhạc, đã là nhạc thì phải là bảy nốt chứ. Cuối cùng tôi đã phải há miệng ra nghe Allen nói về chèo, về cải lương, về chầu văn và về các loại nhạc cụ của Việt Nam − đất nước nơi tôi sinh ra và lớn lên. Allen đã dạy cho tôi bài học quý giá về tìm tòi khám phá, rằng tôi phải đọc nhiều hơn, tìm hiểu nhiều hơn, quan sát và ghi nhớ nhiều hơn.

Chính từ bài học quý giá này, ngay sau khi về Việt Nam, tôi đã quyết định thực hiện một chuyến xuyên Việt. Tôi quyết đi tham quan dọc đất nước mình không bỏ sót tỉnh nào. Tôi chợt nhận ra rằng mình đã bỏ qua rất nhiều điều quan trọng, rằng tôi đã đi đến tận 39 quốc gia nhưng lại hiểu rất ít về đất nước mình.

Ngày tôi đến thăm nhà của Allen, tôi lại học them được một bài học quý giá nữa. Allen có khoảng gần 1.000 cuốn sách. Là người học nhiều, đi nhiều, thường xuyên mua và đọc sách, nhưng tủ sách của tôi còn khá khiêm tốn. Trong khi Allen, một công nhân vệ sinh đã có một tủ sách quá vĩ đại. Anh đam mê sách và đã bỏ một khoản tiền lớn ra mua, trưng bày sách. Anh nói đã đọc hết những cuốn sách này. Thậm chí có những cuốn đọc đến vài lần.

Cũng nhờ những lần đến thăm anh, tôi đã được học cách nấu ăn. Làm sao nấu đơn giản, đủ chất, ngon miệng mà không quá cầu kỳ. Một tình bạn thân thiết đã nảy mầm giữa một doanh nhân với một anh quét rác. Chuyện này tôi không thể tưởng tượng được trước đó một vài năm.

Từ ngày gặp Allen, tôi bỏ hẳn các tính xấu của mình: kiêu ngạo, soi mói, coi thường người khác. Tôi cũng trở nên điềm đạm hơn, nói nhỏ hơn, ít nóng tính hơn. Tôi cũng không còn “bệnh” nhìn hình dáng bên ngoài mà kết luận con người nữa. Tôi luôn niềm nở và giúp đỡ mọi người.

Tôi quyết định chọn sứ mệnh “sẻ chia” từ ngày đó. Cũng nhờ Allen và những người thầy khác, sau này tôi đã hiểu và thực hành nguyên tắc “cho mà không đòi hỏi, cho mà không cần nhận”. Tôi cũng đã triển khai mỗi ngày, mỗi giờ cách sống “pay it forward” (đáp đền tiếp nối). Cũng từ ngày đó, cuộc đời của tôi hạnh phúc, bình an và chan chứa yêu thương hơn.

Gần chục năm đã trôi qua. Bây giờ nghĩ lại, nếu không gặp được Allen, chắc tôi vẫn đang quay cuồng trong vòng quay vô tận của đồng tiền, không chút nghỉ ngơi, không dành thời gian để hiểu và sống hạnh phúc với những người xung quanh. Tôi thật biết ơn thầy tôi, bạn tôi − Allen.

(Vnexpress.net, 04/12/2009)