Tổng tập văn học dân gian Nam Bộ - Tập 3: Sưu tầm và nghiên cứu về Vè Nam Bộ
Giới thiệu chung
Tập 3 của bộ sách Tổng tập văn học dân gian Nam Bộ là một công trình nghiên cứu chuyên sâu về vè Nam Bộ, một loại hình văn học dân gian độc đáo và phong phú đã từng lưu hành rộng rãi ở vùng đất mới phương Nam. Cuốn sách mang đến cho độc giả cái nhìn toàn diện về thế giới vè Nam Bộ, từ các loại vè phổ biến cho đến những tác phẩm đặc sắc nhất, phản ánh đời sống tinh thần và văn hóa của người dân Nam Bộ trong nhiều thế kỷ.
Nguồn gốc và quá trình biên soạn
Nội dung của Tập 3 được xây dựng dựa trên hai nguồn chính:
Sách vè Nam Bộ (NXB Đồng Nai xuất bản năm 1998, tái bản 2006): Đây là một trong những nguồn tài liệu quan trọng nhất về vè Nam Bộ, cung cấp một kho tàng vè phong phú và đa dạng.
Các sưu tập văn học dân gian các địa phương ở Nam Bộ đã được xuất bản: Các sưu tập này mang đến những góc nhìn đa chiều về vè Nam Bộ từ nhiều vùng miền khác nhau, góp phần làm phong phú thêm nội dung của Tập 3.
Trong quá trình biên soạn, các văn bản được chọn lọc từ các sưu tập vè đã được công bố giữ nguyên bản. Tuy nhiên, một số trường hợp cần thiết, tác giả đã chỉnh lý ngôn ngữ và nội dung để phù hợp với bạn đọc hiện nay.
Cấu trúc và nội dung
Tập 3 được chia thành 5 phần chính và 1 phụ lục, phản ánh đầy đủ và đa dạng các loại vè phổ biến ở Nam Bộ:
1. Vè kể vật: Loại vè này thường miêu tả các loài động vật, thực vật, đồ vật xung quanh cuộc sống con người với những đặc điểm riêng biệt.
2. Vè lao động sinh hoạt: Vè lao động sinh hoạt phản ánh những công việc thường ngày, những hoạt động vui chơi giải trí của người dân Nam Bộ.
3. Vè giáo huấn phê phán thói hư tật xấu và tệ nạn xã hội: Loại vè này thể hiện những bài học đạo đức, phê phán những hành vi sai trái, góp phần giữ gìn nếp sống văn hóa lành mạnh trong cộng đồng.
4. Vè kể thực trạng xã hội phong kiến thuộc địa: Vè kể thực trạng xã hội phong kiến thuộc địa phản ánh những bất công, áp bức trong xã hội, thể hiện tiếng nói phản kháng của người dân Nam Bộ trước chế độ thống trị.
5. Vè yêu nước chống thực dân đế quốc: Vè yêu nước chống thực dân đế quốc là tiếng lòng hào hùng, thể hiện tinh thần bất khuất, kiên cường của người dân Nam Bộ trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.
Phụ lục của Tập 3 cung cấp thêm những thông tin bổ ích về văn hóa, lịch sử, địa lý Nam Bộ, giúp độc giả hiểu rõ hơn bối cảnh ra đời và giá trị của vè Nam Bộ.
Đánh giá chung
Tổng tập văn học dân gian Nam Bộ - Tập 3: Sưu tầm và nghiên cứu về Vè Nam Bộ là một công trình nghiên cứu có giá trị khoa học và văn hóa cao. Cuốn sách góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của người dân Nam Bộ, đồng thời mang đến cho độc giả những kiến thức bổ ích về văn học dân gian Việt Nam.
Ưu điểm:
Nội dung phong phú, đa dạng, phản ánh đầy đủ các loại vè phổ biến ở Nam Bộ.
Hệ thống tư liệu được chọn lọc kỹ càng, đảm bảo tính chính xác và khoa học.
Lời văn dễ hiểu, mạch lạc, hấp dẫn.
Nhược điểm:
Cuốn sách chưa đề cập sâu vào các vấn đề liên quan đến tác giả và bối cảnh sáng tác của vè Nam Bộ.
Một số bài vè được trích dẫn trong sách còn thiếu phần chú thích, gây khó khăn cho độc giả trong việc hiểu nội dung.
Kết luận:
Tổng tập văn học dân gian Nam Bộ - Tập 3: Sưu tầm và nghiên cứu về Vè Nam Bộ là một cuốn sách đáng đọc đối với những ai quan tâm đến văn học dân gian Việt Nam, đặc biệt là văn học dân gian Nam Bộ.
Tổng tập văn học dân gian Nam Bộ - Tập 3: Sưu tầm Vè
Khám phá kho tàng vè Nam Bộ phong phú và độc đáo
Tập 3 của bộ sách **Tổng tập văn học dân gian Nam Bộ** là một tuyển tập vè đa dạng, phản ánh đời sống, tâm tư, nguyện vọng của người dân Nam Bộ từ xưa đến nay.
Nguồn gốc và nội dung
Nội dung của tập sách được dựa trên hai nguồn chính:
* **Sách Vè Nam Bộ** (NXB Đồng Nai xuất bản năm 1998, tái bản 2006)
* **Các sưu tập văn học dân gian các địa phương ở Nam Bộ** đã được xuất bản
Chọn lọc và biên tập
Các văn bản được chọn từ các sưu tập vè đã được công bố giữ nguyên bản, ngoại trừ một số trường hợp cần thiết phải chỉnh lý về ngôn từ và nội dung để phù hợp với bạn đọc hiện đại.
Phân loại và bố cục
Tập sách được chia thành 5 loại vè chính và 1 phụ lục:
**1. Vè kể vật:** Giúp người đọc hiểu thêm về thế giới tự nhiên xung quanh, từ cây cối, con vật đến hiện tượng thời tiết.
**2. Vè lao động sinh hoạt:** Phản ánh đời sống lao động và sinh hoạt thường nhật của người dân Nam Bộ, từ việc đồng áng, buôn bán đến những phong tục tập quán.
**3. Vè giáo huấn phê phán thói hư tật xấu và tệ nạn xã hội:** Thể hiện tinh thần đạo đức, phê phán những thói hư tật xấu, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp.
**4. Vè kể thực trạng xã hội phong kiến thuộc địa:** Miêu tả chân thực cuộc sống dưới ách thống trị của chế độ phong kiến và thực dân, thể hiện nỗi khổ cực của người dân.
**5. Vè yêu nước chống thực dân đế quốc:** Thể hiện tinh thần yêu nước, đấu tranh chống giặc ngoại xâm của người dân Nam Bộ.
Đánh giá
**Tổng tập văn học dân gian Nam Bộ - Tập 3: Sưu tầm Vè** là một công trình nghiên cứu có giá trị về văn học dân gian Nam Bộ. Sách mang đến cho bạn đọc những kiến thức bổ ích về văn hóa, lịch sử và đời sống của người dân Nam Bộ, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu.
**Lời kết:** Với việc tập hợp và phân loại một cách khoa học, cẩn thận, tập sách này là nguồn tư liệu quý giá cho các nhà nghiên cứu, giảng dạy và những người yêu thích văn học dân gian.
Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ - Tập 1 Quyển 2: Truyện kể dân gian Nam bộ
Giới thiệu về tác phẩm
Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ là công trình nghiên cứu tâm huyết của hai tác giả Huỳnh Ngọc Trảng và Phạm Thiếu Hương, được thực hiện trong khuôn khổ chương trình "Tìm về nét Việt" với sự hỗ trợ tài chính từ Quỹ Hoa Sen, Công ty Karaoke Nice, Quán sách Mùa thu và các mạnh thường quân. Dự án được triển khai trong 3 năm (2017-2019) và đã hoàn thành vào cuối năm 2019, được NXB Văn hóa - Văn nghệ TP.HCM đưa vào kế hoạch xuất bản năm 2020.
Bộ tổng tập gồm 7 tập, 12 quyển, tập trung sưu tầm, biên soạn và phân tích các thể loại văn học dân gian của vùng đất Nam bộ, góp phần làm phong phú kho tàng văn học dân gian của dân tộc.
Tập 1: Truyện kể dân gian Nam bộ là tập đầu tiên của bộ tổng tập, được chia thành 4 quyển, với chủ đề truyện kể dân gian Nam bộ, bao gồm các thể tài:
Quyển 1: Sự tích thần kỳ và hoang đường; Cổ tích
Quyển 2: Truyền thuyết địa danh và thôn làng; Truyền thuyết thú dữ; Truyền thuyết lịch sử thuộc thời Chúa Nguyễn, Tây Sơn và nhà Nguyễn; Truyền thuyết về cuộc khởi nghĩa chống Pháp; Truyền thuyết về Chư Tăng và các ông Đạo
Quyển 3: Giai thoại văn nghệ; Cố sự thời thuộc địa
Quyển 4: Truyện ngụ ngôn; Truyện cười; Truyện Trạng
Nội dung chính của Tập 1 Quyển 2
Quyển 2 của Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ tập trung vào các truyền thuyết về địa danh, thôn xã, thú dữ, lịch sử và tôn giáo của vùng đất Nam bộ.
Truyền thuyết địa danh và thôn xã:
Phản ánh những nỗ lực của các bậc tiền bối trong việc khai hoang, lập làng, tạo dựng cuộc sống mới trên vùng đất hoang sơ.
Thể hiện tinh thần kiên cường, bất khuất của người dân Nam bộ trong cuộc đấu tranh chống lại thiên nhiên khắc nghiệt.
Truyền thuyết về thú dữ:
Tập trung chủ yếu vào truyền thuyết và giai thoại về cọp, phản ánh nỗi ám ảnh của người dân trước loài thú dữ này.
Cho thấy cách thức chống cọp của người dân Nam bộ, từ việc sử dụng võ nghệ, gậy gộc, roi trường đến việc sử dụng súng.
Truyền thuyết lịch sử:
Tập trung vào các truyền thuyết về thời kỳ bôn ba của Nguyễn Ánh, phản ánh tín niệm "thiên nhân tương ứng" phổ biến trong thời đại ấy.
Thể hiện sự tôn sùng và ca ngợi Nguyễn Ánh là một vị "chúng vi vương", được trời mệnh làm vua.
Truyền thuyết về cuộc khởi nghĩa chống Pháp:
Phản ánh niềm tin vào cơ trời, vận trời của người dân Nam bộ trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
Thể hiện tinh thần bất khuất, kiên cường của người dân Nam bộ trước sự áp bức của thực dân Pháp.
Truyền thuyết về Chư Tăng và các ông Đạo:
Phản ánh ảnh hưởng của các tôn giáo cứu thế như Bửu Sơn Kỳ Hương, Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Phật giáo Hòa Hảo, Cao Đài... trong đời sống tinh thần của người dân Nam bộ.
Cho thấy vai trò của các ông đạo trong việc vận dụng giáo lý cứu thế vào mục đích chống Pháp và cải thiện đời sống nhân dân.
Nhận xét
Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ là công trình nghiên cứu có giá trị khoa học và văn hóa to lớn. Bộ sách đã thu thập, phân loại và nghiên cứu một khối lượng lớn tư liệu văn học dân gian của vùng đất Nam bộ, góp phần làm sáng tỏ lịch sử văn hóa, xã hội, con người và vùng đất Nam bộ.
Tập 1 Quyển 2 là một phần quan trọng của bộ tổng tập, mang đến cho độc giả cái nhìn toàn diện về các truyền thuyết Nam bộ, giúp độc giả hiểu rõ hơn về đời sống tinh thần, tín ngưỡng, văn hóa, lịch sử của vùng đất này.
Đối tượng đọc
Bộ sách phù hợp với các đối tượng:
Nhà nghiên cứu văn học dân gian
Sinh viên các ngành văn học, lịch sử, văn hóa
Những người yêu thích văn học dân gian Nam bộ
Bất kỳ ai muốn tìm hiểu về văn hóa, lịch sử của vùng đất Nam bộ
Kết luận
Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ là một công trình nghiên cứu đồ sộ, mang tính chất tổng hợp, khoa học và có giá trị lịch sử - văn hóa to lớn. Bộ sách là nguồn tài liệu quý giá cho việc nghiên cứu văn học dân gian, lịch sử văn hóa của vùng đất Nam bộ, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Tổng Tập Văn Học Dân Gian Nam Bộ - Vè Nam Bộ - Quyển 2: Vè Giáo Huấn - Phê Phán Thói Hư Tật Xấu Và Tệ Nạn Xã Hội
Giới thiệu
Quyển 2 của bộ sách "Tổng Tập Văn Học Dân Gian Nam Bộ - Vè Nam Bộ" tập trung vào thể loại vè giáo huấn, phản ánh chân thực những thói hư tật xấu và tệ nạn xã hội trong đời sống của người dân Nam Bộ xưa.
Nguồn gốc và nội dung
Sưu tập này được biên soạn dựa trên hai nguồn chính:
Sách "Vè Nam Bộ" (NXB Tổng hợp Đồng Nai xuất bản, năm 1998, tái bản 2006).
Các bài vè khác nằm trong các sưu tập Văn học dân gian các địa phương ở Nam bộ đã được xuất bản.
Nội dung của sách được chia thành 5 phần chính:
I. Vè kể vật, kể việc: Bao gồm những bài vè miêu tả cảnh vật, sự kiện và những câu chuyện đời thường, phản ánh đời sống sinh hoạt, lao động của người dân Nam Bộ.
II. Vè lao động và sinh hoạt: Tập trung vào những bài vè miêu tả các hoạt động lao động sản xuất, các phong tục tập quán và sinh hoạt văn hóa của người dân vùng đất mới.
III. Vè giáo huấn - phê phán thói hư tật xấu và tệ nạn xã hội: Đây là phần trọng tâm của quyển sách, tập hợp những bài vè mang tính giáo dục cao, phê phán những thói hư tật xấu, tệ nạn xã hội, góp phần định hình tư tưởng đạo đức cho người dân.
IV. Vè kể về thực trạng xã hội phong kiến thuộc địa: Những bài vè trong phần này phản ánh thực trạng xã hội phong kiến, chế độ thuộc địa, những bất công và khổ cực của người dân dưới ách thống trị.
V. Vè yêu nước chống thực dân đế quốc: Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần chống giặc ngoại xâm của người dân Nam Bộ, khơi dậy tinh thần đấu tranh giành độc lập tự do của dân tộc.
Phụ lục
Bên cạnh 5 phần chính, quyển sách còn có phần phụ lục với những nội dung bổ sung:
Thơ rơi
Nói thơ Bạc Liêu
Nơi thơ trong Hát sắc bùa Phú Lễ
Một số thể loại tự sự khác
Review nội dung
"Tổng Tập Văn Học Dân Gian Nam Bộ - Vè Nam Bộ - Quyển 2" là một nguồn tài liệu quý giá giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về đời sống văn hóa tinh thần của người dân Nam Bộ xưa. Qua những bài vè, chúng ta được chứng kiến bức tranh sinh động về cuộc sống, lao động, tình cảm, đạo đức và những quan niệm xã hội của họ.
Sách có những ưu điểm:
Nội dung phong phú, đa dạng: Sưu tập bao gồm nhiều thể loại vè với nhiều chủ đề khác nhau, phản ánh đầy đủ và sâu sắc về đời sống xã hội, văn hóa của người dân Nam Bộ.
Ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu: Các bài vè sử dụng ngôn ngữ bình dân, dễ hiểu, dễ nhớ, phù hợp với đối tượng độc giả rộng rãi.
Giá trị văn hóa và lịch sử: Sưu tập vè này góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc, đồng thời là nguồn tư liệu quý báu cho nghiên cứu lịch sử và văn học dân gian.
Nhược điểm:
Thiếu sót: Như tác giả đã thừa nhận, việc sưu tập vè là rất khó khăn, bởi kho tàng vè Nam Bộ vô cùng phong phú và rộng lớn. Do đó, sưu tập này chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng vè dân gian Nam Bộ.
Kết luận:
"Tổng Tập Văn Học Dân Gian Nam Bộ - Vè Nam Bộ - Quyển 2" là một cuốn sách đáng đọc, mang đến cho bạn đọc những kiến thức bổ ích về văn hóa dân gian Nam Bộ, đồng thời là nguồn tư liệu quý giá cho nghiên cứu, giáo dục và bảo tồn văn hóa.
Lời khuyên: Sách phù hợp với các đối tượng độc giả yêu thích văn hóa dân gian, nghiên cứu văn học dân gian, giáo viên, sinh viên, và những người muốn tìm hiểu về lịch sử và văn hóa Nam Bộ.
Dự án Sưu tầm – Biên soạn Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ gồm nhiều tập của hai tác giả Huỳnh Ngọc Trảng và Phạm Thiếu Hương thuộc chương trình “Tìm về nét Việt”, dự án Sưu tầm – Biên soạn Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ được Quỹ Hoa Sen cấp ngân sách tài trợ với thời gian thực hiện trong ba năm, từ năm 2017 đến năm 2019, dựa trên nguồn hỗ trợ tài chính từ Công ty Karaoke Nice, Quán sách Mùa thu, cùng các thân hữu và bạn đọc tham gia các hoạt động tại Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh.
Cuối năm 2019, dự án Sưu tầm - Biên soạn Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ hoàn thành, nghiệm thu và được NXB Văn hóa - Văn nghệ TP.HCM đưa vào kế hoạch xuất bản năm 2020. Tháng 7 năm 2020, bốn quyển đầu tiên của Tập 1 trong bộ tổng tập 7 tập 12 quyển chính thức trình làng bạn đọc gần xa. Tuy nói rằng nhóm tác giả tập trung trong ba năm, song thực tế công trình đã được tích lũy trong hàng nhiều năm nghiên cứu điền dã, sưu tầm, và ba năm chính là thời gian tiếp tục khảo sát, hệ thống, sắp xếp, biên soạn và hoàn chỉnh. Có thể nói đây là một công trình công phu, tâm huyết, giá trị.
Rõ ràng, việc sưu tầm – biên soạn một Tổng tập Văn học dân gian ở một vùng đất không chỉ là việc thu gom đơn giản và tùy tiện, mà bao gồm nhiều thao tác nghiêm túc, khoa học, từ việc chọn lựa – xử lý văn bản, đến việc khảo dị, chú giải tên người, tên đất, sự vật, sự việc, sự kiện lịch sử, văn hóa – xã hội... trong văn bản. Mặt khác, sau khi biên soạn các tập thành văn bản cho mỗi thể loại, cũng rất cần thiết tiến hành nghiên cứu chúng cốt đưa ra những thông tin, những nhận định có tính tổng kết. Đó là những tiểu luận khoa học trình bày rõ nguồn gốc, lịch sử, nội dung, đặc điểm, tính chất của các thể loại thuộc kho tàng văn học dân gian ở vùng đất mới phương Nam này.
Nói chung, Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ là một sưu tập nhằm cung cấp tư liệu cho việc tìm hiểu, nghiên cứu. Một mặt, bộ sách góp phần làm phong phú kho tàng văn học dân gian của dân tộc; và mặt khác, từ đó, hiểu thêm về các khía cạnh lịch sử văn hóa – xã hội, đất và người Nam bộ.
Dự án Sưu tầm – Biên soạn bộ Tổng tập Văn học dân gian Nam bộ gồm 7 tập và thực hiện trong 3 năm.
Tập 1: Truyện kể dân gian Nam bộ
Tập 2: Ca dao - Dân ca Nam bộ
Tập 3: Vè Nam bộ
Tập 4: Tuồng tích sân khấu và Diễn xướng dân gian Nam bộ
Tập 5: Tục ngữ
Tập 6: Truyện thơ và thơ vè lục tỉnh Nam Kỳ
Tập 7: Đồng dao và câu đố
Riêng tập 1 (4 quyển) với chủ đề truyện kể dân gian Nam bộ gồm các thể tài sau đây:
Quyển 1: Sự tích thần kỳ và hoang đường; Cổ tích
Quyển 2: Truyền thuyết địa danh và thôn làng; Truyền thuyết thú dữ; Truyền thuyết lịch sử thuộc thời Chúa Nguyễn, Tây Sơn và nhà Nguyễn; Truyền thuyết về cuộc khởi nghĩa chống Pháp; Truyền thuyết về chư tăng và các ông Đạo
Quyển 3: Giai thoại văn nghệ; Cố sự thời thuộc địa
Quyển 4: Truyện ngụ ngôn; Truyện cười; Truyện Trạng
Kho tàng truyện ngụ ngôn dân gian Nam bộ về cơ bản, thuộc dòng truyện ngụ ngôn dân gian truyền thống. Tức đó là các truyện ngắn bao gồm một tích truyện được kể nhằm đưa ra một thông điệp về nhân sinh, một kết luận luân lý, triết lý hay một ý răn đời hoặc một nhận xét về thực tế. Chủ đề hoặc để đề cao trí thông minh, phẩm chất chính trực, sự khôn ngoan, lòng nhân ái...hay giễu cợt, châm biếm thói đời xấu xa, nhân tình thế thái đầy ý vị.
Ở tập hợp các truyện ngụ ngôn sưu tầm được ở miền Tây Nam bộ, đặc biệt loạt truyện ngụ ngôn nói về thỏ, chó sói, rái cá, chồn, voi, chim sẻ... rất dễ nhận ra đây là truyện ngụ ngôn gốc từ kho tàng văn học dân gian của đồng bào Khmer, thậm chí có một số truyện vốn từ truyện ngụ ngôn Ấn Độ mà nguồn gốc cụ thể là từ tập truyện Sri Hiptopatế (Hiptopadesa), dị bản Nam Ấn của bộ truyện ngụ ngôn lừng danh Panchatantra.
Hiển nhiên là do quá trình cộng cư chan hòa của người Việt và người Khmer là tiền đề khởi tạo nên hiện tượng giao lưu – tiếp biến văn hóa này. Điều này đã làm phong phú đáng kể cho kho tàng truyện ngụ ngôn dân gian Nam bộ.
...
Truyện cười ở Nam bộ, theo cách phân loại thông thường, có thể phân thành hai loại: truyện khôi hài và truyện trào phúng.Tập hợp truyện khôi hài có hình thức như là những “trích đoạn” ngắn từ những sự việc xảy ra đây đó trong sinh hoạt hàng ngày: Tiếng cười được tạo ra là do một hành vi, một cử chỉ thất thường hay do vụng về trong lời đối thoại.
Các đối thoại diễn ra thì lời nói gây cười là câu nói ở đó xuất hiện một từ/cụm từ làm người nghe hiểu lệch hướng qua một nội dung khác. Đó có thể là cách chơi chữ kiểu “nhất tự lục nghĩa” tức cũng là từ đó, cụm từ đó được mở ra nhiều cách hiểu khác nhau, hướng sự việc được hiểu theo cách hài hước. Lại cũng phổ biến là cách cố ý đọc sai một số chữ Hán để sau đó đính chính lại nhằm biểu đạt ý kiến phê phán thói xấu nào đó của thế nhân.
Thêm nữa, cách đọc trại những câu châm ngôn chữ Hán vốn có ý nghĩa nghiêm túc thành ra câu nói nôm na thông tục dẫn đến một trường ngữ nghĩa cực kỳ táo tợn, thậm chí biến “thanh” thành “tục”...
Loại truyện khôi hài cũng thâu tóm các hành vi vụng về làm đối tượng phản ánh của mình. Ở đó, mỗi câu chuyện kể lại một sự việc và qua đó phơi bày các thói hư tật xấu của các hạng người trong xã hội đồng thời cũng hàm ý phê phán những tật xấu của các loại hạng ấy như thói ham mê cờ bạc, thói đĩ thõa, keo kiệt, hà tiện, hèn nhát, tham lam, dốt nát. Ở đây, tiếng cười dừng lại ở sự trào lộng hơn là đả kích như trong tập hợp truyện trào phúng,Truyện trào phúng là truyện châm biếm mang đậm ý nghĩa nhân sinh, được coi là tiếng cười xã hội. Ở đó, mũi nhọn tập trung vào các mối quan hệ xã hội trong các nhóm xã hội cụ thể.
…
3. Một số truyện thuộc hệ thống truyện Trạng Quỳnh đã xuất hiện ở vùng đất này năm 1866 trong tập Chuyện đời xưa của Trương Vĩnh Ký và truyện Ba Giai - Tú Xuất, sau đó, cũng xuất hiện trong tập Chuyện khôi hài cũng của tác giả này, xuất bản năm 1882. Đây là chứng cớ cho thấy kiểu truyện trạng ở miền Bắc đã có mặt ở phương Nam. Chúng ta không có bằng chứng cụ thể, nhưng có thể dự đoán được rằng những khuôn mẫu của truyện trạng từ miền Trung, miền Bắc cũng đã theo chân những lưu dân vào đây từ khá lâu đời. Đều đó giải thích sự tương đồng của những mẫu đề của truyện cười và truyện trạng ở Nam bộ với các truyện trạng truyền thống và xác định truyện trạng Nam bộ kế thừa và phát triển dòng truyện trạng Việt ở một tọa độ địa lý – lịch sử mới.
Đến nay truyện trạng Nam bộ gồm truyện Thằng Dày, truyện Tư Nụm, truyện Ông Ó, truyện Ông Me, truyệnBảy Lẹ, truyện Bộ Ninh, truyện Tám Cồ, truyện Tám Chợ, truyện Hồng Cẩm Miêu và truyện Bác Ba Phi. Ngoài ra, chúng ta cũng được biết đến các ông trạng ở các miệt khác như Ông Cheo, Trùm Pho, Mười Công ở vùng Thủ Dầu Một xưa hay ở đất Gia Định xưa, nhưng số lượng truyện của các ông trạng này hầu như đã thất truyền, chỉ còn một vài truyện mà nay có thể sưu tầm được như truyện Ông Cheo đẽo cẳng lấy dăm nấu nước pha trà, truyện Ông Mười Phoăn thịt cheo nướng chấm cát thay vì muối, truyện Ông Mười Công kể về con sáo biết nói của bà nội... Đa phần các truyện trạng Nam bộ, không nhiều thì ít chen lẫn với một số truyện cười đậm chất trào lộng hơn là trào phúng.
+ TRUYỆN NGỤ NGÔN
- MẮT VÀ MŨI; CON GÁI CẦU CHỒNG ĐẠI VƯƠNG; ĐẠI TRƯỢNG PHU, CHÍ QUÂN TỬ VỚI PHÚ TRƯỞNG GIẢ; NGÀY CUỐI CÙNG THÀNH PHẬT; LÀM ƠN MẮC OÁN CỨU VẬT, VẬT TRẢ ƠN; MƯU TRÍ HƠN LÀ SỨC MẠNH; TU THẬT - TU GIẢ; PHƯỢNG HOÀNG HAI ĐẦU; THÀ IM CÒN HƠN NÓI; GIEO GIÓ GẶP BÃO...
+ TRUYỆN CƯỜI
* TRUYỆN KHÔI HÀI
* LỜI NÓI
* HÀNH VI
* CỬ CHỈ
* TẬT
* TRUYỆN TRÀO PHÚNG
TRÀO PHÚNG 1-2-3-4: THÓI HƯ TẬT XẤU CÁ NHÂN (GIA ĐÌNH - TRONG LÀNG NGOÀI NGÕ - HƯƠNG CHỨC VÀ QUAN LẠI)
+ TRUYỆN TRẠNG
TRUYỆN THẰNG DÀY; CHUYỆN THẰNG DÀY; TRUYỆN ÔNG Ó; TRUYỆN BỘ NINH; TRUYỆN TÁM CỒ; TRUYỆN ÔNG ME; TRUYỆN BẢY LẸ; TRUYỆN TÁM CHỢ; HỒNG CẨM MIÊU; TRUYỆN BA PHI…
Trích TỔNG QUÁT VỀ CỘI NGUỒN VÀ DIỆN MẠO
Nam bộ là vùng đất mới. Thời lượng lịch sử, tính đến nay chỉ trên dưới ba trăm năm là một trong những nhân tố quyết định xác lập những đặc trưng văn hóa của vùng đất này cũng như đặc điểm của văn học dân gian, trong đó có kho tàng truyện dân gian. Tuy nhiên, văn hóa Nam bộ lại không mới nếu hiểu theo nghĩa nó không phải bắt đầu từ con số không mà là sự phát triển những truyền thống văn hóa cổ xưa của dân tộc ở một không gian mới có những điều kiện tự nhiên và lịch sử – xã hội cụ thể. Chính vì vậy nên chúng ta có thể tìm thấy được những di tích các mẫu đề xa xưa trong kho tàng truyện dân gian ở đây.
Trong Gia Định thành thông chí, sách viết hồi đầu thế kỷ XIX, khi nói về núi Bà Dinh/Bà Đen (tức núi Điện Bà, Tây Ninh), tác giả Trịnh Hoài Đức có chép lời tục truyền về việc “trông thấy cái chuông vàng nơi đáy hồ giống như việc cái khánh ở sông Tứ, cái chuông thấy được ở sông Giang, nhưng đến gần thì biến mất. Lại có đêm trời quang mây tạnh, thấy có thuyền rộng bơi lượn, hát múa du dương, lại thấy con rùa vàng lớn hơn một trượng bất thời bơi lặn trong hồ”. Truyền thuyết này khiến cho chúng ta liên tưởng đến cái chuông nằm dưới đáy Hồ Tây, đến con rùa ở Hồ Hoàn Kiếm của đất Thăng Long và dường như con rùa đây cũng là hồi quang của con rùa vàng – thần Kim Qui, trong truyện Mỵ Châu – Trọng Thủy... Và rồi, ở truyền thuyết mang tính chất từ nguyên địa danh dân gian về tên gọi sông Cổ Chiêng cũng thấy dấu ấn của mẫu đề “cái chuông chìm dưới nước” và trong những khoảng khắc thiêng liêng của trời đất, cái “Chiêng Cổ” ấy lại vang lên, dội vào lòng người dân miệt hạ lưu sông Cửu Long. Trường hợp tương tự là truyền thuyết về các đại đồng chung ở Vĩnh Thành (Cái Mơn, Bến Tre), ở vùng Chợ Gạo (Gò Công, Tiền Giang), ở chùa Gò (tức Phụng Sơn tự, quận 11, thành phố Hồ Chí Minh)...
Lại nữa, nếu không bắt nguồn từ những mẫu đồ thần thoại về loài giao long, thủy quái, thuồng luồng xa xưa thì không có lý gì con sấu hung ác ở Bến Tre lại được gọi là... “Ông Luồng sông
Tiên Thủy”. Tương tự đây đó, trong một số truyền thuyết, chúng ta lại gặp cái nón có phép đưa chủ qua sông (Thầy Trung ở Cần Thơ, Bà Thầy ở Bến Tre...) giống chiếc nón tu lờ của Không Lộ.
Lại có nhiều chuyện nhắc đến con trâu trắng có phép rẽ nước mà đi xuống thủy cung tương tự như các truyền thuyết kể về những người có tài bơi lặn, nhờ được cái lông trâu trắng trong kho tàng chuyện cổ tích truyền thống.
Phổ biến không kém là dấu vết về ông Khổng Lồ. Truyện ông Khổng Lồ cưới bà Nữ Oa làm vợ mà chúng ta đã biết, dường như có một phụ bản là Sự tích tảng đá trên cây dầu ở Trại Bí(Tây Ninh) và ở nhiều nơi, từ vùng núi non Long Thành – Bà Rịa đến Hà Tiên – Bảy Núi (Long Xuyên), đều có dấu chân ông Khổng Lồ. Như vậy, các mẫu đề thần thoại đã được bảo lưu, nhưng cũng đã biến đổi đi rồi. Sự việc tảng đá nằm trên cháng ba cây dầu ở Trại Bí thì ai cũng biết là do cây dầu ấy thoạt đầu thì mọc dưới tảng đá và rồi những nhánh của nó, theo thời gian tăng trưởng, nâng tảng đá ngày một lên cao. Nhưng sự thật là sự thật. Còn dân gian thì họ suy nguyên theo kiểu khác là gán việc ấy cho ông Khổng Lồ, theo tâm thức truyền thống: đó là một con người to lớn, có sức mạnh dời non lấp biển. Còn dấu chân ông Khổng Lồ là hình lõm giống một dấu chân lớn in sâu trên đá núi thế thôi, cũng như ngược lại dấu chân bé nhỏ in trên đá là dấu chân tiên ở núi Chơn Tiên (Bà Rịa). Các giải thích này coi ra kiểu cách giống như các bàn thờ tiên trên các cụm núi ít ỏi ở miền đất này. Cách lý giải như vậy là sự suy nguyên giản đơn: cái gì không phải do con người làm ra thì được gắn cho là do các đấng siêu phàm tạo nên. Dấu chân ông Khổng Lồ chỉ là mẩu chuyện nhỏ. Ở đây chúng ta không tìm ra được tình tiết thần kỳ nào liên quan nhân quả với dấu chân trên đá ấy, chẳng hạn như hành trạng của ông Khổng Lồ, hay một sự cảm ứng thụ thai của một phụ nữ nào đó vô tình ướm bàn chân mình lên dấu chân đó để rồi sinh ra một anh hùng siêu tuyệt...
Nói chung những mẫu đề thần thoại cổ xưa có xuất hiện đây đó trong các truyền thuyết, nhưng không nhiều và cũng không phát triển thành những sự tích hoàn chỉnh theo kiểu cách truyền thống. Chúng tồn tại như những mảnh vụn rời rạc hoặc được tích hợp vào các sự kiện này nọ nhằm suy nguyên những hiện tượng bất thường, kỳ dị hay giải thích một địa danh.
Tải sách PDF tại TuSach.vn mang đến trải nghiệm tiện lợi và nhanh chóng cho người yêu sách. Với kho sách đa dạng từ sách văn học, sách kinh tế, đến sách học ngoại ngữ, bạn có thể dễ dàng tìm và tải sách miễn phí với chất lượng cao. TuSach.vn cung cấp định dạng sách PDF rõ nét, tương thích nhiều thiết bị, giúp bạn tiếp cận tri thức mọi lúc, mọi nơi. Hãy khám phá kho sách phong phú ngay hôm nay!
Sách kỹ năng sống, Sách nuôi dạy con, Sách tiểu sử hồi ký, Sách nữ công gia chánh, Sách học tiếng hàn, Sách thiếu nhi