Tác Giả Nguyễn Đức Thịnh

Triết học của Lão Tử là một sự phản động của tình hình suy đồi xã hội Trung Quốc về hai thế kỷ 5, 6 trước Thiên Chúa giáng sinh. Muốn cho thiên hạ trở lại đạo đức, Lão Tử đã mượn hai chữ ấy để chỉ hai vật sinh dưỡng của vạn vật. Đạo là vật nguyên thủy duy nhất sinh ra Đức và vạn vật, rồi vạn vật lại trở về Đạo theo luật thiên nhiên và công bằng không bị một sức gì sai khiến.

Vũ trụ của Lão Tử là một vũ trụ vô thần. Lão Tử nhận thấy thiên nhiên bao giờ cũng

có lợi, can thiệp vào việc thiên nhiên thì có hại, nên đề xướng thuyết “vô vi”, trừ khử triệt để những cái mà người ta gọi là văn hóa, văn minh ở trên đời, trở lại thói thuần phác của đời mông muội; cá nhân lấy đạo tu thân, lấy đức bất tranh cư xử với mọi người; kẻ cầm quyền lấy đạo cảm hóa dân chúng, dùng hòa binh, vô sự lấy thiên hạ.

Lão Tử ở vào một thời đại trọng lễ nghi, lề lối, nhưng không có một thành kiến nào. Đối với bao nhiêu phong tục phong hóa đương thời, Lão Tử đã xét theo nguyên tắc nhất định của lý thuyết mình. Vì vậy, chủ trương của Lão Tử hết sức táo bạo, kịch liệt không khác phương pháp cách mệnh, nhiều chỗ thực là quá đáng và không thể thực hành được. Nhưng đó cũng là một cái thông bệnh của những sự phản động như người phương Tây thường nói.