Tác Giả susan mayclin stephenson

Hỗ Trợ Cuộc Sống - Montessori Vượt Ra Ngoài Lớp Học

Phương pháp Montessori trong ấn phẩm Hỗ trợ cuộc sống - Montessori vượt ra ngoài lớp học giúp trẻ em:

▪ Phát triển thể chất và tâm trí ở mức độ tốt nhất

▪ Hòa nhập vào thiên nhiên và xã hội mà không vướng những rào cản, định kiến

▪ Lan tỏa trí tuệ cũng như tình yêu thương ra cộng đồng một cách tích cực, hiệu quả

Song không chỉ có vậy, cuốn sách này được ghi chú là dành cho độ tuổi từ 0-90+, nó thực sự hướng đến những người lớn không ngại học hỏi và mong muốn được góp sức trên con đường giáo dục, thậm chí hướng đến những người già mắc một số chứng bệnh như suy giảm trí nhớ, mất khả năng tự chăm sóc bản thân v.v. Nhìn chung, đối tượng của cuốn sách rất rộng, bởi vậy tác giả Susan Mayclin Stephenson có chủ ý khi chia nội dung thành những phần nhỏ và cụ thể, dựa theo từng địa điểm mà bà đã đến làm việc, tổ chức – hướng dẫn thực hiện phương pháp Montessori “nguyên bản”: từ Peru tới California, từ Nepal, Tây Tạng, Ấn Độ tới Nga, Maroc, Thái Lan, London v.v. Bằng những hoạt động chia sẻ tinh thần Montessori, phương pháp sư phạm Montessori, Susan chứng minh một cách đầy thuyết phục rằng chúng ta có thể lĩnh hội và áp dụng những nguyên lý giáo dục này ở rất nhiều nơi (không biên giới), dù nơi đó là một tiểu bang đông đúc, phát triển bậc nhất Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, là thủ đô giàu tính lịch sử - văn hóa của nước Anh hay là một quốc gia xa xôi nằm kín trong lục địa tại vùng Himalaya (Nam Á), hoặc một khu vực tự trị còn nhiều khó khăn, trở ngại:

“Các ngôi làng tọa lạc ở những khu vực rất khó đi, bị cô lập về địa lí, ở rất cao (có thể lên đến 4.267m). Các em phải chịu đựng khí hậu khắc nghiệt, không có đường đi thuận tiện, không có điện, nước, hệ thống nhà vệ sinh hiện đại, điện thoại hay Internet, chế độ chăm sóc y tế hay trường học.”

 Bà Susan trình bày ý tưởng về “Montessori vượt ra ngoài lớp học” với phạm vi liên tục rộng mở từ cả ranh giới vật lí đến khía cạnh tinh thần và tầm nhìn, khiến chúng ta hầu như đều cảm thấy kinh ngạc. Điều cốt lõi giúp tác giả gặt hái được nhiều thành quả trên thực tế như vậy chính là nhờ cội rễ nguyên-bản, chứ không phải nhờ những học cụ đắt đỏ hay những không gian được bố trí cầu kì:

“Nếu người lớn không được đào tạo bài bản và không phù hợp với chuyên ngành này thì dù có một bộ học cụ Montessori chất lượng cao nhất cũng không có Montessori nguyên bản. Nhưng khi một người được đào tạo bài bản, phù hợp với chuyên ngành này, việc tạo ra Montessori nguyên bản mà không có học cụ là hoàn toàn khả thi”.

Sự nguyên bản nói trên, nếu chúng ta hiểu đúng, thì không hề “cứng nhắc” mà lại linh hoạt, cực kì sáng tạo. Căn cứ vào điều kiện của môi trường, hoàn cảnh, hay sâu sắc hơn là yếu tố văn hóa (tính bản địa), các giáo viên, chuyên gia Montessori sẽ chủ động đề xuất những hoạt động phù hợp, chẳng hạn:

“Tôi chia sẻ trải nghiệm của mình khi dạy một lớp trẻ em cùng độ tuổi ở Lima, Peru mà không có học cụ Montessori. Sau đó, tôi đề xuất việc mở rộng chủ đề trong các bài tập để tích hợp những ví dụ về văn hóa địa phương của Maroc. Aicha và tôi nói về giá trị của đời sống thực tiễn cũng như của việc cho trẻ tham gia nhiều hơn vào hoạt động chăm sóc ngôi trường, lớp học và môi trường ngoài trời.”

Vì lẽ đó, cuốn sách Hỗ trợ cuộc sống - Montessori vượt ra ngoài lớp học của bà quả thực khác biệt so với hàng loạt ấn phẩm về phương pháp Montessori. Tác phẩm được yêu mến, thậm chí được nhiều độc giả coi như “cẩm nang” để thực hành các nguyên lí do bác sĩ Maria Montessori đề ra sao cho đúng hướng, bền lâu. Bản thân Susan Mayclin Stephenson cũng miệt mài, nỗ lực dành hàng chục năm trời (tạm tính tới nay: 50 năm làm việc ở hơn 30 quốc gia) kiểm chứng tác dụng của phương pháp sư phạm này đối với trẻ em, người lớn, người già, và nâng lên hơn nữa là với cộng đồng, lãnh thổ.

Đọc và nghiền ngẫm từng phần trong sách (được trình bày như một dạng ghi chép, nhật kí), chúng ta có thể thấy “ánh sáng” cho ngay cả các em bé khiếm thị (phần Chữ nổi không biên giới). Con người thật ở đây là Kyila – một cô gái khiếm thị sống ở Tây Tạng – sau khi tiếp cận phương pháp Montessori thì chẳng những đã vươn lên mạnh mẽ trong cuộc sống: tự mặc đồ, tự dọn giường, tự ăn và tắm, học cả tiếng Trung lẫn tiếng Anh... mà còn mở được một trường mầm non hòa nhập đầu tiên tại Trung Quốc mang tên Những đứa trẻ Kyikyi. Phương châm của ngôi trường này là: “Hãy trao quyền cho người khiếm thị trước khi họ trở nên tàn phế”.

Qua trang sách, chúng ta cũng chứng kiến cơ hội được nâng cao chất lượng cuộc sống của những trẻ khuyết tật thể chất nặng, dù chỉ từng chút, từng chút một, như em Pavel ở nước Nga xa xôi – Pavel ra đời với dị tật nứt đốt sống và chưa bao giờ học đi, chưa bao giờ sử dụng bàn tay, hay nói. Thế rồi Pavel được đưa tới căn phòng Montessori lần đầu tiên: “Pavel quan sát cẩn thận khi người lớn chỉ cho em các bước dùng khăn lau mặt bàn, cuối cùng, em đã cố gắng nhấc bàn tay của mình lên và với tới học cụ. Đây là nỗ lực đầu tiên của em khi sử dụng cả bàn tay để thực hiện một công việc mang tính lặp lại và thực tế”. Đáng kinh ngạc thay, chàng trai này vừa tiến bộ trên phương diện hoạt động thể chất vừa có bước tiến đối với tư duy: “Pavel vẫn còn đang phát triển ngày một nhiều hơn khả năng kiểm soát đôi bàn tay, em đã học cách sử dụng nhiều học cụ, truyền đạt suy nghĩ của mình và dùng máy tính để mày mò, nghiên cứu. Em học cách nghiên cứu trên Internet và dù di chuyển rất hạn chế, em đã tiến bộ vượt trội trong nhiều môn học thuật”.

Ngoài ra, có một điều đặc biệt rằng dù hết sức tập trung vào trẻ em, vào thanh thiếu niên – thế hệ kiến tạo tương lai song tác giả Susan cũng không quên lớp người già. Từ góc nhìn thực tế và nhân hậu của mình, Susan tái khẳng định phương pháp Montessori có thể hỗ trợ người cao tuổi: “Mục tiêu của chương trình Montessori là hỗ trợ những người già và người đang sống với chứng đãng trí bằng cách tạo ra môi trường được chuẩn bị, chứa đầy những công cụ hỗ trợ trí nhớ, cho phép các cá nhân chăm sóc bản thân, người khác và cộng đồng của họ...”

Khi chính thức giới thiệu cuốn sách Hỗ trợ cuộc sống - Montessori vượt ra ngoài lớp học ở Việt Nam, chúng tôi tin rằng đây là một tác phẩm truyền cảm hứng bền lâu giúp quý độc giả nảy sinh nhiều suy ngẫm, là nguồn tư liệu tham khảo có giá trị thôi thúc những thực hành Montessori hướng tới trẻ em, trẻ khuyết tật và cả người cao tuổi.

Về tác giả Susan Mayclin Stephenson:

MỘT TƯỢNG ĐÀI CÓ TẦM ẢNH HƯỞNG LỚN NHẤT TRONG CỘNG ĐỒNG GIÁO DỤC MONTESSORI ĐƯƠNG ĐẠI

Trong hành trình 50 năm cống hiến cho sự nghiệp giáo dục, Susan Stephenson đã sống ở 5 châu lục, đi đến hơn 70 quốc gia, hoạt động giảng dạy, cố vấn tại hơn 35 nước. Tác giả từng cố vấn cho nhiều trường Montessori, trại mồ côi, trường cho người tị nạn - có hoàn cảnh khó khăn, thậm chí cả những trường không có học cụ Montessori.

Bên cạnh đó, Susan là khách mời cố vấn chính phủ cho các chương trình giáo dục quốc gia của Thái Lan, Mông Cổ, Peru, Colombia, Nga và Romania.

Tác giả viết hơn 13 cuốn sách được đánh giá là “bộ sách Montessori nhập môn hay nhất”. Sách của Susan được dịch ra hơn 14 thứ tiếng, và làm sách giáo khoa trong những môn học về sự phát triển con người tại các trường trung học Montessori trên toàn thế giới.

Một hạt giống nhỏ đang nảy mầm trong mảnh đất màu mỡ, được hấp thụ đủ lượng ánh sáng mặt trời, hơi ấm và độ ẩm sẽ phát triển thành một cây xanh khỏe mạnh giàu chất dinh dưỡng. Con nòng nọc của loài ếch sống trên cây biết phải sống bao lâu dưới nước và khi nào là lúc phải thay đổi đến một môi trường mới để sống trên cạn. Giống như cây cối, con người sơ sinh cần một môi trường đầy chất bổ dưỡng, về cả mặt vật chất lẫn tinh thần và sẽ lấy những thứ mà nó cần từ môi trường để phát triển. Cũng giống như con nòng nọc của loài ếch sống trên cây nó cần một môi trường có thể thay đổi theo từng giai đoạn phát triển của nó.

Tôi tin rằng đứa trẻ sơ sinh được sinh ra với tất cả bản năng cần thiết để phát triển tốt và hạnh phúc khi nhu cầu của nó được đáp ứng; nhưng cái thứ môi trường nào mới thỏa mãn được những nhu cầu này? Cái ôm ấm áp của người mẹ vừa sau khi sinh đánh thức lòng nhân hậu và bắt đầu dạy đứa trẻ sơ sinh rằng con người nên cư xử với nhau như thế nào. Và rồi, sao nữa?

Mỗi nền văn hóa đều có sự khôn ngoan nhưng trong thời kỳ hiện đại thì đa phần đã bị đánh mất. Ba năm đầu đời thì quá quan trọng để làm những cuộc thử nghiệm, nhưng những nguyên tắc Montessori được nói đến ở đây đều được công nhận trên khắp thế giới hơn 100 năm qua, bất kể nền văn hóa của đứa trẻ là gì đi chăng nữa. Mục đích của quyển sách này là để giúp cha mẹ tìm hiểu, khám phá, trân trọng và trợ giúp các nhu cầu tinh thần, vật chất và cảm xúc của đứa trẻ trong ba năm đầu đời.

Giảng dạy theo phương pháp Montessori luôn là một niềm vui lớn lao cho tôi, nhưng ngày hôm đó tôi đã nhận ra rằng để đạt được hiệu quả lớn nhất trong việc hỗ trợ tiềm năng của trẻ em, và của loài người nói chung, tôi cần phải học thêm về trẻ em từ 0 đến 3 tuổi. Đã nhiều năm tôi vẫn đang học hỏi và chia sẻ những gì tôi khám phá ra được. Một cách sử dụng quyển sách Em bé hạnh phúc đã làm tôi hài lòng rất nhiều là trong các lớp học về sự phát triển con người cho học sinh trung học, tôi tin chắc rằng những bạn trẻ này sẽ trở thành những bậc cha mẹ rất đặc biệt.

Tôi hi vọng quyển sách này sẽ giúp bạn hiểu rõ và trân trọng sự kỳ diệu của những năm đầu đời của trẻ, tạo cho bạn niềm cảm hứng để học hỏi thêm nữa.

Mục lục:

Giới thiệu

Lời mở đầu

PHẦN MỘT. NĂM ĐẦU TIÊN

Năm đầu tiên: Các giác quan

Năm đầu tiên: Tiếp cận và Nắm bắt

Năm đầu tiên: Ngồi và Làm việc

Năm đầu tiên: Bò, nâng người và đứng lên

Cuối năm đầu tiên: Sự phát triển độc nhất và lòng tự trọng của trẻ

PHẦN HAI. 1 – 3 TUỔI

1 – 3 Tuổi: Chăm sóc bản thân, người khác và môi trường

1 – 3 Tuổi: Đồ chơi và ghép hình

1 – 3 Tuổi: Âm nhạc

1 – 3 Tuổi: Ngôn ngữ

1 – 3 Tuổi: Nghệ thuật

1 – 3 Tuổi: Các dân tộc

1 – 3 Tuổi: Thực vật và động vật

1 – 3 Tuổi: Khoa vật lý học và toán học 

PHẦN BA, NGƯỜI LỚN

0 – 3 Tuổi: Chuẩn bị môi trường

0 – 3 Tuổi: Làm cha mẹ và dạy con

PHỤ LỤC

Thông tin tác giả:

Susan tốt nghiệp Học viện Maria Montessori ở London, Anh vào năm 1971. Bà đã nghiên cứu về phương pháp Montessori trong vòng hơn 50 năm và áp dụng nó với cương vị một người mẹ, một người bà, một lãnh đạo trường và một giáo viên dạy trẻ từ 2 tuổi cho tới khi học cấp Ba. Bà vẫn đang tiếp tục đến thăm và làm việc tại hơn 60 nước để tìm hiểu về  nhu cầu của trẻ em, gia đình cũng như nhà trường. Các cuốn sách của bà được sử dụng tại các trường học Montessori và các trung tâm đào tạo giáo viên và bất cứ ai quan tâm đến sự phát triển của trẻ em.

Trích đoạn sách:

Trước khi ra đời

Chúng ta biết rất ít về những gì mà một đứa bé thực sự trải qua trong bụng mẹ trong khoảng thời gian chín tháng đó, nhưng chúng ta biết có rất nhiều thứ đang xảy ra trong đó. Da, bộ phận giác quan đầu tiên và quan trọng nhất được phát triển hoàn thiện khi thai nhi khoảng bảy tám tuần tuổi. Khứu giác sẵn sàng hoạt động vào tháng thứ hai của thai kỳ. Vị giác hoạt động vào tháng thứ ba. Và đôi tai hoàn thiện sự phát triển về mặt cấu trúc giữa tháng thứ hai và tháng thứ năm.

Chúng ta không thể biết chính xác đứa bé có cảm giác, cảm nhận, trực giác, suy nghĩ và hiểu những gì. Nhưng chúng ta biết được rằng bé phản ứng lại với giọng nói, âm thanh và âm nhạc. Vì thế chúng ta có thể mang lại điều tốt nhất cho bé bằng cách dành thời gian yên tĩnh trò chuyện, hát và cho bé nghe nhạc hằng ngày. Những chuyên gia nghiên cứu về việc học ngôn ngữ cho chúng ta biết rằng nền tảng của việc học tiếng mẹ đẻ bắt đầu từ trong bụng mẹ. Điển hình như nhà vĩ cầm nổi tiếng người Anh, ông Yehudi Menuhin tin rằng tài năng âm nhạc của mình một phần nhờ vào việc cha mẹ ông thường xuyên ca hát và chơi nhạc trước khi ông được sinh ra. Cha mẹ nào hát cho con họ nghe trong thời kỳ mang thai nhận thấy rằng những bài hát này tạo cảm giác rất dễ chịu cho đứa bé sau khi sinh.

Có thể là thai nhi hấp thụ được những nhịp điệu đặc thù của ngôn ngữ người mẹ. Trong một nghĩa nào đó thì thai nhi đã đang làm việc, nó đang học ngôn ngữ!

Khóc là giao tiếp

Các nền văn hóa rất khác nhau trong cách phản ứng lại một đứa bé sơ sinh đang khóc – từ một niềm tin rằng khóc làm phổi bé khỏe hơn; đến sự ngờ vực tuyệt đối khi có người để mặc cho một đứa bé khóc một hồi lâu. Chúng tôi khuyên rằng bạn nên dành thời gian và nỗ lực để tìm hiểu về những gì bé đang nói với tiếng khóc. Không có công thức nào và mỗi đứa trẻ đều khác nhau.

Trong một lần đến tham quan một bệnh viện nhi ở trường Đại học Roma trong khóa huấn luyện Hỗ Trợ Trẻ Sơ Sinh của tôi, tôi quan sát thấy một bác sĩ phản ứng lại với tiếng khóc của những đứa bé sơ sinh theo cách sau đây: Đầu tiên bà ta nói chuyện với đứa bé một cách êm ái và dịu dàng, để trấn an bé rằng có người đang hiện diện. Trong nhiều trường hợp, cách này là tất cả những điều cần thiết phải làm để an ủi một đứa bé và để làm bé nín khóc. Tuy nhiên, nếu điều này không có ích gì thì người bác sĩ đó nhìn vào mắt trẻ hoặc đặt tay lên người trẻ một cách nhẹ nhàng. Thường thì cách làm này hoàn toàn trấn an được đứa bé. Nếu không, bà ta kiểm tra xem có cái gì làm cho bé khó chịu, tấm trải bị nhăn, tả bị ướt, hay nhu cầu cần đổi tư thế nằm. Giải quyết được vấn đề này gần như lúc nào cũng trấn an được đứa bé và chấm dứt nhu cầu phải khóc của nó. Chỉ rất hiếm khi trẻ thực sự cần thức ăn.